Danssport ondanks een visuele beperking, is een maatschappelijke noodzaak

De dansschool DanceOrientation verwelkomde als eerste in Vlaanderen blinde en slechtziende cursisten. Met partners zonder beperking dansen ze er op Salsa, Bachata of Kizomba. Een sterk, inclusief verhaal onder de noemer #danceisblind, waarmee founder Michèle Martens nu nog een stap verder gaat: met de projectsteun van de Koning Boudewijnstichting bouwt ze www.danceorientation.eu uit als kennisplatform rond beweging voor blinden en slechtzienden.

Michèle Martens: “De dansschool bestaat al sinds 2010: vroeger als Etage Tropical, nu onder de naam DanceOrientation. Je kan hier alle soorten dansen komen oefenen, van klassiek ballet tot paaldansen, tot heel veel koppeldansen. Bijzonder is dat we 70 G-sporters als lid hebben: personen met een beperking, een psychische kwetsbaarheid of een chronische aandoening. Van hen zijn er momenteel 24 leden in de reguliere lessen. Als je weet hoeveel mensen er zijn met een visuele beperking, vind ik het onbegrijpelijk hoe weinig kans ze daartoe krijgen. DanceOrientation moet daarom zo ruim mogelijk sensibiliserend werken.”

Manuel Delaere is één van de blinde cursisten. Als jongvolwassene verloor hij zijn gezichtsvermogen en hij is al een vijftal jaar lid. “Ik was op zoek naar een dansclub die rekening wilde houden met mijn beperking”, vertelt hij. “Via G-Sport Vlaanderen kwam ik op het spoor van Michèle’s dansschool. Dansen verlaagt enorm mijn drempel om mensen te leren kennen.”

Inclusie is een keuze

Als dans- of sportclub is inclusie een keuze”, knikt Michèle Martens. “We zijn al jaren volop de zaadjes aan het planten. Er komen dingen in beweging, maar te traag. Onze dansschool is intussen door Sport Vlaanderen, het agentschap van de Vlaamse overheid verantwoordelijk voor het sportbeleid van de Vlaamse Gemeenschap, erkend als duurzame G-sportclub. De Vlaamse Gemeenschapscommissie is ook een belangrijke partner. We waren ook de eerste sportclub in België die met een Uitpas werkte (goed voor een sociaal tarief, nvdr).”

Demo’s en shows zijn belangrijke toonmomenten. Zo komt al sinds 2010 de dansschool tijdens de Gentse Feesten naar buiten. “Alle podia helpen mij enorm om vertrouwen op te bouwen” knikt Manuel. “Op technisch vlak sta ik een stuk sterker in mijn schoenen. Salsa is mijn favoriet omdat het vrij technisch is. Ik ben ingenieur, dus dat matcht wel. Het is als een Zwitsers uurwerk: alles moet kloppen.” Manuel is trainer in opleiding, om de drempel te verlagen voor leden met een visuele beperking. Wanneer hij als ervaringsdeskundige iets uitlegt aan andere blinden, pikken die sneller de instructies op. Eén-op-één geeft Manuel zelfs dansles aan zienden.

“Die vrijwillige inzet biedt mijn andere cursisten met een beperking veel meerwaarde” gaat Michèle verder. “Inclusie spreekt in onze visie vanzelf. Onze danslessen zijn gemengd, maar dans is altijd inclusief: jong, oud, man, vrouw, met of zonder migratieachtergrond… Dans vervaagt kleur en afkomst. Mensen met een beperking hebben we zelfs nodig, om dans te herdefiniëren en om nieuwe dansvormen te ontwikkelen. Onze missie is: aantonen dat inclusief sporten altijd mogelijk is.”

Vrijheid creëren via dans

Michèle wil vooral zoveel mogelijk vrijheid creëren voor mensen met een beperking. Dat beaamt Nadine Pollet, die net als Manuel als volwassene haar gezichtsvermogen verloor. “Dankzij dansen verruim ik mijn sociale contacten en dus mijn wereld. Dansen is een manier om mij vrij te voelen. Ik doe iets waarvoor ik niet per se hoef te zien.”

Sommige ziende cursisten haakten af omdat het inclusieve hen afschrikt. Onterecht, vindt cursiste Chantal Dewever, zonder fysieke beperking. “Het is juist een voordeel. We dansen in een doorschuifsysteem. Met een blinde danspartner voel ik dansen anders aan. Ik let meer op mijn houding en daar leer ik zelf ook uit. Bovendien is het een fijne groep. Iedereen kent elkaar. Die vriendschap en zorgzaamheid is een meerwaarde.”

De projectoproep “Visuele Handicap & Inclusie” van de Koning Boudewijnstichting was DanceOrientation op het lijf geschreven. “Met de eerste projectsteun in 2023 hebben we ons digitale platform opgezet” vervolledigt Michèle. “We konden meer naar buiten komen en we ontwikkelen nieuwe dance tools, didactische hulpmiddelen zoals ballet bars of dit magnetische bord. (toont) Je plaatst de voetjes in de achtereenvolgende figuren, zodat je op de tast je oriëntatie en de afstand tussen de passen kunt inoefenen.”

Pedagogisch en didactisch kennisplatform

Pedagogie rond dans en beweging voor blinden en slechtzienden ontwikkelen, ziet Michèle als de logische volgende stap. “Cursisten krijgen onder meer een box met het dansparcours weergegeven via de voetposities. Zo kunnen ze het thuis oefenen. Met de financiële steun van de Koning Boudewijnstichting die in 2024 werd toegekend, digitaliseren we onze inzichten. We schrijven dansen uit en zetten die auditief online. Het kennisplatform dat we zo uitbouwen, is raadpleegbaar voor alle dansers, scholen, universiteiten, federaties, sportinstanties...”

De waarde van de steun van de Koning Boudewijnstichting valt daarbij moeilijk te overschatten. “Gelet op het maatschappelijke belang en de reputatie van de Stichting in heel België vind ik het enorm belangrijk dat ze ons project steunen. In drie jaar tijd is er dankzij de Koning Boudewijnstichting veel veranderd voor DanceOrientation. We worden nu veel breder erkend, gezien en gerespecteerd. En dankzij de inzet van mijn niet-ziende leden blijven we groeien.”