Moeras in Groothertogdom Luxemburg beschermd dankzij het Fonds Amélie

Moerasgebieden zijn een thuis voor zeldzame fauna en flora. Deze waardevolle biotoop moet koste wat kost beschermd worden. Het Fonds Amélie, opgericht door filantropen uit Luxemburg en beheerd door de Koning Boudewijnstichting, heeft een groot bedrag uitgetrokken om een natuurreservaat in moerasgebied in het noorden van het Groothertogdom Luxemburg te helpen beschermen.

De Luxemburgse organisatie ‘Natur&ëmwelt Fondation Hëllef fir d’Natur’, die als missie de bescherming van natuurlijk erfgoed heeft, is eigenaar van zowat 1.350 hectare natuurgebied in het Groothertogdom. Ze beheert die ook op een ecologische manier. Een van deze gebieden is het natuurreservaat Cornelysmillen in de gemeente Trois-Vierges. “Het is een van de grootste moerasgebieden in het noorden van het land,” zegt Kevin Jans, beheerder van de natuurgebieden voor de organisatie. “Het strekt zich uit over meer dan 150 hectare in de vallei van de rivier Woltz en zijn bijrivieren. Zelf zijn we eigenaar van ongeveer 55 hectare. De rest wordt extensief bebouwd door boeren die zich engageren om biodiversiteitscontracten te respecteren. Ons eigen gebied verhuren we aan rondtrekkende herders met wie we ecologische beheersplannen opstellen.”

Een bedreigde biotoop

Met hun stroompjes, plassen, vijvers, rietvelden, moerassige braaklanden en gronden waar het grondwater bijna aan de oppervlakte komt, zijn moerasgebieden zoals die van Cornelysmillen van uitzonderlijk biologisch belang. Je vindt er zeer gevarieerde vegetatie en fauna. Niet alleen zijn ze buffers bij overstromingen, ze herbergen ook een groot aantal zeldzame soorten die je vaak alleen in deze biotoop vindt: de ijsvogel, de roodrugklauwier, de zwarte ooievaar, waterklaver of de ringoogparelmoervlinder en de blauwe vuurvlinder, twee beschermde vlindersoorten. “Moerasgronden gaan echter achteruit omdat traditionele extensieve landbouwmethodes verlaten worden. Ze behoren nu tot de meest bedreigde ecosystemen,” zegt Kevin Jans. Veel gebieden worden drooggelegd omdat ze beschouwd worden als weinig productief. “Het gebruik van fytosanitaire producten en synthetische meststoffen in de landbouw veroorzaakt bovendien voedselverrijking en verzuring van deze gebieden. Door dit alles is de oppervlakte van deze moerasgebieden geslonken met 80% in 40 jaar.”

Het is dus belangrijk om een plek als Cornelysmillen te beschermen. Met de steun van het Fonds Amélie kan de Stichting Hëllef fir d’Natur nieuwe percelen aankopen als de gelegenheid zich voordoet. “Het is makkelijker om ze te beheren als we er zelf eigenaar van zijn,” zegt Kevin Jans. Want het volstaat niet om gronden te kopen en dan de natuur haar gang te laten gaan. “Zonder ingrepen van de mens nemen bossoorten heel snel de drassige weilanden over, ten koste van deze open ruimte. Extensieve begrazing volstaat niet om deze invasie te stoppen. Er moet ook gemaaid worden en de bomen moeten worden uitgedund met aangepast materiaal. We moeten ook vele kilometers afsluiting onderhouden en vervangen zodat schapen kunnen grazen. Dat kost allemaal geld. Dankzij het Fonds Amélie kunnen we al deze maatregelen financieren.”

Nieuwe poelen

Het Fonds Amélie ondersteunt ook een ander project: de bescherming van de salamander en vooral dan de kamsalamander. Kevin Jans: “Deze soort is erg zeldzaam geworden in het noorden van Luxemburg. Ze is een goede indicator van de kwaliteit van moerasgebieden. Deze salamanders hebben een netwerk van poelen nodig om van de ene naar de andere te gaan. In 2019 hebben we al tien nieuwe poelen gegraven en er staan nog eens acht op het programma. Ook andere soorten amfibieën en watervogels kunnen hiervan profiteren. Alles is dus gereed om de kamsalamander een thuis te geven. We onderhandelen op dit moment met het ministerie van Leefmilieu om in Cornelysmillen koppeltjes uit het zuiden van het land, waar de soort iets vaker voorkomt, te herintroduceren.”

Tot slot vergeet de organisatie ook niet om het brede publiek te informeren en te sensibiliseren. Er loopt een didactisch pad door een deel van het natuurreservaat, maar het moet onderhouden en vernieuwd worden: het houten looppad moet gerepareerd worden, er moeten nieuwe verklarende borden komen, de observatiepost moet vernieuwd worden. Het Fonds Amélie draagt ook die kosten mee, voor een bedrag van ongeveer 123.000 euro over vijf jaar.