Schadevergoeding na overstromingen: een lange strijd

Na de zware overstromingen in 2021 wendden de slachtoffers zich al snel tot hun verzekeringsmaatschappij. Maar de strijd om een correcte schadevergoeding bleek voor velen een lijdensweg.

Voor Nadine Batta, die met haar gezin in Verviers woont, blijven de gevolgen van de overstromingen van juli 2021 voelbaar. “Mijn verzekeringsdossier is nog steeds niet afgesloten", vertelt ze. Toen de Vesder opnieuw gezakt was, moest ze zo snel mogelijk de nodige stappen ondernemen om de vele schade aan haar huis te laten vergoeden. Nadine herinnert zich nog perfect het eerste bezoek van de verzekeringsexpert: “Hij was heel koel en legde niet echt uit wat hij aan het doen was of met welke elementen hij rekening hield." Drie maanden later kwam die expert terug om de ‘kostenraming’ te bespreken. Op dat moment stelt Nadine Batta vast dat niet alle schade gedekt is. Dat geldt bijvoorbeeld voor de schade aan de tuin, de spullen die er stonden of het tuinmeubilair. Bovendien blijkt dat ze dubbel verzekerd is. Ze had haar vorige verzekeringscontract, bij een andere maatschappij, niet opgezegd. Die situatie maakt het er voor Nadine niet gemakkelijker op. Integendeel. “De expert kwam terug en stelde lagere bedragen voor de elektriciteit en het parket voor.” Daarop volgt een ingewikkeld kluwen van papierwerk en gesprekken tussen de experts van de twee verzekeringsmaatschappijen. Ze bereiken een akkoord over het bedrag, maar Nadine Batta vindt dat te laag. Zo ontdekt ze dat ze haar een schadevergoeding voor zeven treden van haar trap voorstellen, wat overeenkomt met tot waar het water heeft gestaan. Maar na de overstroming is de volledige trap aan vervanging toe. Daarom vraagt ze een tegenexpertise aan. In het begin wonen Nadine en haar man met hun kinderen op de eerste verdieping van hun huis. Koken doen ze in een geïmproviseerde keuken. Ze voelen zich alleen in de strijd met hun verzekeringsmaatschappij. Uiteindelijk ontvangt Nadine het ‘onbetwistbaar verschuldigde bedrag’, de som die de verzekeringsmaatschappij niet kan betwisten. Zo kunnen de herstellingswerken van start gaan. Voor de betwiste bedragen is het geschil nog steeds niet beslecht.

Nadine is een van de zowat honderd mensen die Amandine Poncin van het Waalse Net voor Armoedebestrijding ontmoette in het kader van de begeleiding van kwetsbare personen en gezinnen die getroffen werden door de overstromingen van 2021. Tijdens die bezoeken stelde ze vast dat “veel kwetsbare gezinnen slecht of helemaal niet verzekerd zijn, omdat ze voorrang geven aan hun huur, eten en energiefacturen”. Onderverzekerde mensen, die bijvoorbeeld hun renovatiewerken of de aankoop van elektro niet aan hun verzekeraar hadden gemeld, stellen dan – vaak met verbijstering – vast dat er een evenredigheidsregel geldt. De vergoeding is evenredig met het oorspronkelijk gedekte bedrag, dus lager dan de reële waarde van het goed.

Nood aan begeleiding

Soms stellen de slachtoffers vast dat ze een franchise moeten betalen of dat de slijtage van de goederen van de waarde ervan wordt afgetrokken. Vaak zijn de facturen beschadigd of vernield tijdens de ramp, wat de terugbetaling extra bemoeilijkt. “Elke situatie is anders en hangt af van de clausules van het verzekeringscontract", merkt Amandine Poncin op. Sommige contracten dekken de nieuwprijs van de goederen, andere die waarde min de slijtage. Ook is er een groot verschil in de aanpak van de verzekeringsmaatschappijen: “Sommige waren bijzonder proactief, waardoor het dossier in een maand rond was. Andere lieten pas een jaar later een expert langskomen", vertelt ze.

In het geval van grote schade, zoals bij de overstromingen van 2021, is de eerste reflex van de slachtoffers vaak om de vuile en natte spullen die in – soms besmet – water hebben gestaan, zo snel mogelijk weg te gooien, in een poging wat orde in de chaos te scheppen. Maar je houdt de beschadigde goederen beter bij voor de waardebepaling. “Ik zei tegen mijn buren dat ze alles moesten houden wat als bewijs kon dienen tegenover de verzekeraars, want anders zou hun situatie nog erger zijn”, vertelt Maria Alonso. Ook haar huis in Verviers werd overstroomd. In die periode hielp ze haar buren de schade vast te leggen aan de hand van foto’s. Ze heeft het overigens zelf aan de stok gehad met haar verzekeringsmaatschappij. “Ik had nochtans alle documenten en we hadden het huis pas gekocht. Ik heb kostbare hulp gekregen van de makelaar, die goed meewerkte en heel menselijk was. Maar we hebben acht maanden moeten wachten op de schadevergoeding, na vier bezoeken van de expert”, getuigt ze. Tijdens een van zijn bezoeken leek de expert een offerte voor het herstel van Maria’s kelder te weigeren. “Maar gelukkig had ik de vakmensen aan wie ik de offertes had gevraagd, erbij geroepen en zij hebben de expert kunnen overtuigen.”

Het bezoek van de expert is voor kwetsbare mensen vaak een hele beproeving. “Mensen in moeilijkheden hebben moeite om zich te laten horen", licht Amandine Poncin toe. “Vaak begrijpen ze het jargon van de expert niet of durven ze het niet zeggen wanneer ze het niet eens zijn." In die complexe context “is goede begeleiding essentieel", benadrukt Amandine Poncin. “Een makelaar kan de dingen vergemakkelijken, want hij heeft een persoonlijke band met de slachtoffers en is vertrouwd met de lokale situatie. De ’Dasi’ (mechanismen voor maatschappelijke bijstand bij overstromingen) waren eveneens een grote hulp. Ze traden bij de verzekeringsmaatschappijen op als bemiddelaar in naam van de meest kwetsbare mensen." Om een billijke vergoeding te krijgen, staan de slachtoffers voor “een zware duurloop of uitputtingsslag, waarbij ze als het ware verzuipen in de bezoeken en de papierwinkel", vindt Maria Alonso. “En wie te snel opgeeft, is de grote verliezer."