Naar beter grondstoffengebruik in circulaire systemen: steun voor vier innovatieve projecten

Elk jaar ondersteunt het Fonds Duurzaam Materialen- en Energiebeheer projecten die inzetten op een duurzaam (her)gebruik van grondstoffen en energie. Vernieuwing en samenwerking staan daarbij centraal. Dit jaar krijgen vier projecten een financiële ondersteuning voor hun innovatief initiatief rond duurzame (wijk)renovatie en herstellende landbouw.

Zowel de recente duizelingwekkende prijsstijgingen van grondstoffen en energie als de rechtstreeks voelbare impact van de klimaatverandering zoals droogte of overstromingen, creëren een zeer concrete urgentie om duurzamer met materialen en energie om te gaan. Er zijn veel uiteenlopende initiatieven nodig om deze transitie succesvol te laten verlopen zoals innovatieve projecten met een grote voorbeeldwaarde.

Het Fonds Duurzaam Materialen- en Energiebeheer steunt daarom projecten die inzetten op maatschappelijke innovatie (bijvoorbeeld verandering van mindset of gedrag), die uitgevoerd worden door interessante, niet-evidente partnerschappen en die zich richten op ‘onontgonnen sectoren’, moeilijkere doelgroepen of collectieve oplossingen. Het thema van de voorbije oproep was ‘Meer circulariteit voor textiel, voedsel en (wijk)renovatie’.

Vier ondersteunde projecten
Een onafhankelijke jury selecteerde vier bijzondere projecten.

In vele Vlaamse woningen werkt de verwarming op aardgas of mazout. Met de klimaatverandering dringt een vergroening van onze warmtevraag zich op. Warmtepompen spelen daarbij een essentiële rol. Onterecht denken mensen vaak dat een warmtepomp niet haalbaar is voor hun woning. De steun van het Fonds draagt bij aan de organisatie van de ‘Comfort Challenge’. Daarmee daagt Bond Beter Leefmilieu vzw burgers uit om hun centrale verwarmingsketel op 50° te laten werken en zo te ervaren of een warmtepomp haalbaar is. Via doorverwijzing naar advies helpen ze met het opzetten van een passend renovatieplan.

Pomona vzw is een vernieuwend, coöperatief boslandbouwbedrijf in het Waasland, waar consumenten en landbouwers samen investeren en samenwerken in één bedrijf. Het werkt volgens doorgedreven principes van herstellende landbouw en gesloten economische en ecologische systemen. Pomona vzw helpt met de steun van het Fonds de drempels naar een duurzame landbouw weg te werken door de lessen die ze zelf leerden (zowel organisatorisch als landbouwtechnisch) te documenteren en ter beschikking te stellen, onder andere via seminaries en bedrijfsbezoeken. Daarnaast schalen ze hun eigen project op door startende initiatieven te ondersteunen. Dit doen ze in samenwerking met o.a. Herenboeren Nederland, Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek, Provincie Antwerpen en vzw Rurant. Het uiteindelijke doel is om hun model uit te breiden tot drie boerderijen waaraan telkens ongeveer 200 gezinnen-coöperanten verbonden zijn die 80% van hun voeding van de boerderij moeten kunnen krijgen. Vorig jaar kon Pomona reeds rekenen op een eerste ondersteuning van het Fonds. Deze tweede steun moet hen helpen om hun initiatief op te schalen en te verduurzamen.

Een bouwblok is een door straten omsloten aaneenschakeling van woningen met centraal een binnengebied van tuinen en/of ondernemingen. De woonkwaliteit van wie rond zo’n binnengebied woont kan aanzienlijk verbeteren door allerhande voorzieningen niet langer individueel maar collectief te organiseren zoals hernieuwbare energie, elektrische deelwagens, toegang tot groene ontmoetingsruimten, ... LabLand vzw is een pionierscollectief van burgers en professionelen en wil met de steun van het Fonds een repliceerbaar model ontwikkelen om de bebouwde ruimte te transformeren tot ‘genereuze leefbuurten’. Een groot obstakel daarbij is dat bewoners eerder zien wat ze verliezen bij verandering dan wat ze erbij zullen winnen. Daarom gaat LabLand ook maquettes van deze complexe renovaties ontwikkelen die ‘laten zien wat het kan worden’ en zo draagvlak helpen ontwikkelen.

Klimaatpunt vzw in het Pajottenland en de Zennevallei biedt dan weer een bottom-up aanpak aan van de opstart van circulaire economie met lokale totaalrenovatie-aannemers in de regio. Vertrekkende vanuit de realiteit van deze aannemers bekijken ze waar die tegenaan botsen om circulariteit in hun bedrijf toe te passen en zoeken ze naar oplossingen. Samen starten ze een eerste testcase op voor kleinschalige renovatieprojecten in woningen in het kader van een bestaand project WarmNest, waar leegstaande panden energetisch worden gerenoveerd en sociaal verhuurd. Het project zet in op het wegwerken van negatieve percepties over circulair bouwen door met de aannemers aan tafel te gaan zitten en ondersteuning en oplossingen te bieden bij de noden die ze zelf aangeven.

Het Fonds: de partners
Het Fonds Duurzaam Materialen- en Energiebeheer is een samenwerking tussen Indaver/SLECO, Bond Beter Leefmilieu Vlaanderen vzw en het Actiecomité ter beveiliging van het Leefmilieu op de Linkeroever en in het Waasland (Abllo vzw) en wordt beheerd door de Koning Boudewijnstichting. Sinds zijn oprichting gaf het Fonds al meer dan 2 miljoen euro steun.