Den Horenbos in Lubbeek: een groene ontmoetingsplek voor de buurt

Wat doe je als je een hart hebt voor de natuur én je buurt en er staat 1,6 ha bos te koop? Je verzamelt een groep van gelijkgestemden om het samen aan te kopen en maakt er een buurtbos van. Een plek waar iedereen welkom is, samen kan werken, samen kan genieten. Dat is in een notendop het verhaal van het burgerinitiatief den Horenbos in Lubbeek, een van de 43 projecten die steun kreeg van Buurten op den Buiten, een initiatief van de Koning Boudewijnstichting in samenwerking met de Vlaamse Landmaatschappij.

Aan de ingang van den Horenbos staat een mooi groot bord met een plattegrond en uitleg over de begroeiing, wandelpaadjes en picknickplaatsen. Een zelfgemaakte houten bank nodigt uit om even op te verpozen. En er is ruimte voor fietsen, want veel buurtbewoners maken af en toe een fietstochtje naar hun bos. Hun bos, want den Horenbos is het eigendom van zes gezinnen-mede-eigenaars.

“Een tweetal jaren geleden stond hier plots een bordje met te koop,” zegt Liesbeth Smeyers, een van de mede-eigenaars. “Toen was het een stervend fijnsparrenbos. Mijn man en ik speelden met het idee om het te kopen. We geraakten erover aan de praat met een van de buren en die had daar ook al aan gedacht. Samen legden we onze plannen voor aan nog een groep andere buren die misschien interesse zouden hebben.” De bal geraakte aan het rollen en enkele e-mails en gesprekken later besloot een groep van zes gezinnen naar een notaris te stappen.

“Voor de notaris was het de eerste keer dat zes families samen een bos in mede-eigendom wilden kopen,” lacht Liesbeth. “Voor we naar de notaris gingen, hadden we al een feitelijke vereniging opgericht en goed doorgeboomd over waarom we het bos zouden kopen: niet als investering, wel om er een mooi stukje natuur van te maken én dat open te stellen voor publiek. Het is belangrijk dat soort zaken vooraf uit te klaren, ook wat er bijvoorbeeld gebeurt als iemand van ons uit het project zou willen stappen of wegvalt.”

Meer dan gewoon wat bomen

Een bos gezond maken en onderhouden is niet evident. Gelukkig heeft Jan Seynaeve, een mede-eigenaar, daar veel ervaring mee. “We willen van den Horenbos een sterk en weerbaar bos maken. Met bossen moet je echt vooruitdenken, zeker met de klimaatverandering die heel snel gaat. Daarom hebben we bijvoorbeeld gezorgd voor veel verschillende soorten bomen en begroeiing, die ook de bodem verbeteren. Dood hout is dan weer prima voeding voor andere planten en trekt insecten aan. En we laten de natuur haar gang gaan. Planten die vanzelf beginnen groeien laten we zo veel mogelijk staan.”

In den Horenbos staan een vijftiental versierde houten palen: eentje beschilderd als een totem met voor elk van de zes gezinnen een gezicht, eentje waar je op kan klimmen, eentje met een gedicht in uitgebeiteld. Kloempenpalen worden die genoemd. Kloempen zijn groepjes van tot wel 40 jonge bomen van dezelfde soort. In groep groeien bomen beter. Uiteindelijk blijft van zo’n kloemp de mooiste en sterkste boom over. Traditioneel wordt elke kloemp gemarkeerd met een kloempenpaal. Zo ook in den Horenbos: gezinnen uit de buurt hebben geholpen met het aanplanten van de bomen en mochten hun creativiteit loslaten op de kloempenpalen.

Wie geen ervaring heeft met bosbouw en toch een eigen den Horenbos wil aanleggen, kan terecht bij de plaatselijke bosgroep. “Zij adviseren de eigenaars over de administratieve procedures, de mogelijke subsidies en het technische beheer,” licht Jan toe. “Ze kunnen ook helpen bij het kappen van bomen of bij nieuwe aanplantingen.” In den Horenbos zetten de eigenaars ook uitheemse soorten. Vooral klimaatrobuuste bomen die bestand zijn tegen droogte, hevige regenval en stevige rukwinden. Er staan dus niet alleen haagbeuken, esdoorns en lindes, maar ook soorten die tot de verbeelding spreken, zoals de Amerikaanse tulpenboom en de sequoia sempervirens, beter bekend als de kustmammoetboom, die in zijn normale habitat tot meer dan 100 meter hoog kan worden.

Een hongertje? Geen probleem!

Den Horenbos is geen voedselbos, maar er valt wel wat te knabbelen. Vooral langs het wandelpad staan allerlei struiken en (klim)planten met eetbare vruchten: mispel, duindoorn, zwarte bes, druiven, … Ooit al gehoord van de chocoladerank? Die heeft eetbare bessen die licht smaken naar… jawel, chocolade!

Een bos hebben brengt natuurlijk wel wat werk met zich mee. Eerst om het gezond en toegankelijk te maken. Daarna om het te onderhouden. Al valt het volgens Liesbeth best mee: “Iedereen heeft zo’n beetje zijn eigen taken. Hedwig en Paul onderhouden de paadjes, Jan zorgt dat de jonge boompjes vrij blijven, Ingrid neemt graag foto’s voor ons archief en als je een bericht stuurt naar het e-mailadres van onze groep, kom je bij een andere Jan uit. Een drietal keer per jaar, zo ongeveer om de vier maanden, hebben we een werkdag. Ook de buurtbewoners steken dan de handen uit de mouwen. Dan zorgen we natuurlijk voor wat lekkers.”

Met de middelen van Buurten op den Buiten konden de mede-eigenaars de paden verbeteren met houtschors, een nieuwe bank maken, nog wat bijkomende struiken plaatsen en een buurtfeest organiseren om den Horenbos in te huldigen. Dat openingsfeest trok veel buurtbewoners. Ze werden warm onthaald, met een uitgebreid buffet vol zelfgebakken zoete en hartige taarten, cakes en koeken en natuurlijk ook koffie en andere drankjes.

De buurtbewoners zijn enthousiast over het initiatief. Elkaar zien doet deugd, zeker na de lange coronamaanden. Ook al wonen ze landelijk, een toegankelijk bos is voor gezinnen een grote meerwaarde. “Wij hebben een poortje gemaakt zodat we vanuit de tuin naar het bos kunnen”, glundert een jonge mama. “Geweldig dat onze kinderen echt in een bos kunnen spelen. En we vinden het ook heel fijn om onze buren beter te leren kennen.”