Draad per draad verbonden met elkaar

In Huis Perrekes in Geel groeien weefsels. Weefsels waaraan vele handen samenwerken. Weefsels waarin alle draden, dik of dun, kleurig of sober, hun plek krijgen. Weefsels waarin de losse eindjes van de verwarring en de vergetelheid weer verbonden worden. In ‘To Be is to Weave’, een Art&Care-project met steun van het Fonds Houillogne-Hanne, wordt draad per draad de verbindende kracht zichtbaar van het samen kunst creëren.

‘Kijk, mama, de weeflat komt eraan, jij pakt ze aan jouw kant, hè? Ja, trek maar. Goed. En nu daartussen opnieuw naar mij duwen. En de draad lossen. Draad geven. Jij bent nu ‘chef draad’. Ok, en we duwen aan. Samen. En… hop! Is het goed zo?’ Sigrid en haar mama Lea, bewoonster van Huis Perrekes, genieten van het samenspel van hun handen, de groeiende lap textiel op het weefgetouw. Of beter: Lea houdt vooral van het resultaat na een paar uur weven, Sigrid van het proces waarbij ze met haar warme stem en continue aanwijzingen de aandacht van haar mama vasthoudt. ‘Het is zo fijn om dit samen te kunnen doen. Mijn zussen en ik komen regelmatig een sessie mee weven.”

Vier keer per week loopt de oude pastorie, die nu deel uitmaakt van Huis Perrekes, goed vol voor de weefsessies. De organisatie specialiseert zich in de begeleiding van mensen met dementie. Sommigen wonen nog thuis, eventueel afgewisseld met dagopvang. Anderen wonen permanent in een van de vier woningen of komen regelmatig logeren.  Iedereen die er zin in heeft, is welkom om naar de weefsessies te komen. Met een mantelzorger, een vrijwilliger, een van de begeleiders. Op sommige momenten sluiten studenten van de Academie voor Beeldende Kunsten van Mol aan, soms komen schoolkinderen langs.

Samen zinvol bezig

Onder leiding van de jonge textielkunstenares Margot Van den Berghe en Annelies Van Bellingen, begeleidster van de ‘Rode Draad’ (werken met textiel, verf, klei, woorden…) in Huis Perrekes, weven de deelnemers op allerlei manieren. Er zijn een paar grote weefgetouwen en weeframen, maar ook handzame eenvoudige weefraampjes en -kaarten waarmee je gezellig rond de tafel kan zitten, met thee en wafeltjes binnen handbereik. ‘Mijn moeder komt soms gewoon naar hier om erbij te zitten, ze geniet daarvan. Ik snap dat volledig, ik zet me er ook bij. Mijn vriendin zet zich meteen mee aan het weven’, vertelt een zoon. Annelies Van Bellingen beaamt: ‘Het is een fijne manier om op bezoek te komen om samen zinvol bezig te zijn, te creëren.’

Het weefproject TO BE IS TO WEAVE sluit organisch aan bij de kern van de visie van Huis Perrekes, namelijk dat mensen met dementie over een rijk en intens innerlijk leven beschikken, geworteld in een uniek levensverhaal. Het verbinden van cultuur met wonen, begeleiding en zorg op maat staat vanaf het begin centraal. De persoon met dementie is de draad kwijt, dreigt te vervreemden van zichzelf en de omgeving, en vraagt om houvast, nabijheid en betekenisvol bezig zijn in continuïteit met het geleefde leven. Er wordt een veilige omgeving – een ‘holding environment’ zoals voorgesteld door Donald Winnicott - gecreërd die uitnodigt om zo lang en zo goed mogelijk te participeren, wat bijvoorbeeld ook vorm krijgt in het bakken van brood, samen de tafel dekken of zingen in het intergenerationeel koor De Betties. Cultuur en participatie aan creatieve en artistieke praktijken leiden tot een intense individuele en gedeelde beleving – familieleden, dorpsgenoten, vrijwilligers, medewerkers zijn nauw betrokken. 

Met de buidel onderweg

Het belang van tastzin neemt toe naarmate de dementie voortschrijdt. Handen aaien de stoffen en de bollen wol. ‘Veel mensen hebben vroeger geweven’, vertelt Margot Van den Berghe. ‘We hadden de weefgetouwen eerst in de woningen gezet, en als ik daar ging weven, kwamen ze bij me zitten en hielpen bijvoorbeeld wol klaarzetten op de weeflatten. Al snel kwamen dan de verhalen.’

Waar al dat nijvere werk toe leidt, lag bij aanvang nog niet vast. In de aanloop naar de voorbije kerstperiode werden met een vilttechniek kerstballen gemaakt. Enkele kunstenaars gaven aan een reeks exemplaren ook hun eigen interpretatie, waarna hun werken geveild werden. Intussen rijpt het idee voor een installatie die in de kerstperiode van dit jaar eerst in Huis Perrekes zelf tentoongesteld wordt en daarna kan rondreizen. Directrice Carla Molenberghs neemt er een ronde buideltas bij, een soort knapzak geïnspireerd op de Japanse gewoonte om spullen mee te nemen in een eenvoudige stoffen tas die je helemaal kan openleggen en met een strop toetrekt. ‘Het idee is om zulke buidels te maken van de geweven lappen, in verschillende materialen en maten. Ze dragen de symboliek van het ‘op weg gaan’ of ‘onderweg zijn’ in zich. Maar ze verwijzen ook naar de ‘sacoche’ die voor vele bewoonsters haast een stuk van hun identiteit vormt of vormde – zonder sacoche kwamen ze niet buiten, ze houden ze liefst dicht bij zich.’

‘De vorm van de installatie die we met de buidels maken, staat nog niet vast’, vult Annelies Van Bellingen aan. ‘Op enkele gaan we versregels borduren. We zullen de installatie modulair kunnen aanpassen aan de expositieruimte en de omstandigheden als ze rondreist. Ze zal zeker te zien zijn in de Academie in Mol en hopelijk ook nog bij andere cultuurhuizen en organisaties die de verbinding met zorg en welzijn maken.’