Een tweede leven voor uw afgeknipte lokken

De vzw Dung Dung zamelt in heel België afgeknipte haarlokken in. Dit haar, dat wordt opgehaald bij aangesloten kappers, dient als grondstof om koolwaterstof te absorberen in verontreinigde rivieren. Het Hair Recycle-project herwaardeert afval en beschermt het milieu. Het project krijgt steun van het ING Fonds voor een meer Circulaire Economie, beheerd door de Koning Boudewijnstichting.

“Hier krijgt uw haar een tweede leven.” Dit verrassende opschrift prijkt op het raam van Modul’hair, een kapsalon in Genappe, dat wordt opengehouden door Catherine Clément. “Ik houd zo’n 70 kilo haar per jaar over aan de knipbeurten”, zegt ze. “Ik moet mijn klanten echt bedanken dat ze deze fantastische grondstof ‘schenken’!” Na elke knipbeurt verzamelt Catherine Clément de haren van haar klanten nauwgezet in een papieren zak, in plaats van ze in de vuilnisbak te kieperen.

Het lijkt banaal, maar dit past in een ruimere gedachtegang die afgeknipt haar niet langer als afval beschouwt, maar als een recycleerbare grondstof met indrukwekkende eigenschappen voor verschillende toepassingen. Hier in Genappe moeten ze dienen als absorptiemateriaal om de koolwaterstofverontreiniging in de rivieren van de omgeving in te dammen. De tests lopen, in samenwerking met het Riviercontract Dijle-Gete.

In België hebben meer dan 450 kappers, net als Catherine Clément, beslist om deel te nemen aan en zich aan te sluiten bij Hair Recycle. Dit project ontstond in volle lockdown, een nieuw avontuur van de ondernemer Patrick Janssen, die een positieve impact op het milieu wilde hebben. “Hair Recycle draait om afval te herwaarderen en zo naadloos aan te sluiten bij de waarden van de circulaire economie”, zegt hij. Hij kreeg hiervoor 25.000 euro van het ING Fonds voor een meer Circulaire Economie.

Kussen tegen vervuiling

Hair Recycle vindt zijn oorsprong in Californië, waar de vereniging Matter of Trust sinds 1998 haar en pels een tweede leven geeft. Wereldwijd volgt een dertigtal organisaties, waaronder Hair Recycle, dit spoor.

Het idee is eenvoudig: de afgeknipte haren worden verzameld in papieren zakken, die worden opgehaald door Patrick Janssen, of door een van de zes vrijwilligers van de vereniging. Het haar wordt opgeslagen in Borgworm of naar het maatwerkbedrijf Apac in Manage gebracht. Haren van alle kleuren en alle soorten types worden vermengd en verweven tot tapijtjes van twee centimeter dik, vervolgens in textiel geschoven en tot een ‘kussen’ van drie meter lang en twintig centimeter breed geperst.

“Met deze kussens wordt koolwaterstofverontreiniging bestreden”, zegt Patrick Janssen. “Haar absorbeert namelijk vet. Eén kilo haar kan acht liter petroleum opslorpen.” De absorberende eigenschappen van het eindproduct van Hair Recycle zijn getest door het labo Celabor in Herve. “Onze kussens absorberen de koolwaterstof bijna even goed als gewone kussens in polypropyleen, een afgeleid product van petroleum”, voegt de oprichter van Hair Recycle er nog aan toe.

Vele toepassingen

De fameuze kussens uit haar zullen we binnenkort zien kronkelen op de Dijle. Het Riviercontract Dijle-Gete, dat de waterkwaliteit moet herstellen, ziet wel brood in het initiatief van Patrick Janssen. “Wekelijks krijgen we minstens één melding van een koolwaterstofverontreiniging”, zegt Isabelle Delgoffe, verantwoordelijk voor het Riviercontract, dat een actieterrein van 24 gemeenten en 1.000 kilometer waterlopen beslaat. Lekkende stookolietanks, auto-ongevallen waar benzine bij vrijkomt, sluikstorten van olie van olieverversingen. Er zijn veel oorzaken voor de vervuiling.

De koolwaterstof drijft op het wateroppervlak. Het zijn over het algemeen de hulpverleningszones en vervolgens de gemeenten die ingrijpen, in nauwe samenwerking met de Riviercontracten. “We gebruiken vandaag een synthetisch product om de koolwaterstoffen te verwijderen”, zegt Isabelle Delgofffe. “De vraag is: wat doen we daar nadien mee? Wij willen afval herwaarderen als een grondstof – en dat is mogelijk met de kussens van Hair Recycle.”

Deze nieuwe afvalstromen – het met koolwaterstoffen doorweekte haar –– kunnen op hun beurt namelijk worden omgezet in een grondstof. De koolwaterstoffen worden uit de kussens gehaald. De haren en de stof die ze omwikkelt worden gedroogd en toevertrouwd aan betonproducent Holcim, “want haar kan ook beton verstevigen”, zegt Patrick Janssen. Kers op de taart: de ovens voor de betonproductie worden aangevuurd met de koolwaterstoffen uit de rivieren. De cirkel is dus nog een tweede keer rond.

Een grote uitdaging voor Hair Recycle is de logistiek: de vrijwilligers van het project moeten kriskras België door om de tonnen haar op te pikken. Met de steun van het ING Fonds voor een meer Circulaire Economie kon Hair Recycle voor de eerste inzamelrondes de vrijwilligers vergoeden en de transportkosten dekken. De vzw Dung Dung zoekt nu een manier om deze verplaatsingen te optimaliseren om niet nog meer vervuiling met auto’s te veroorzaken. “We steunen op vrijwilligers die aan de slag zijn in de logistiek of als bezorger aan huis”, zegt Patrick Janssen. Wanneer deze ‘bezorgers’ in de buurt zijn van de aangesloten kappers maken ze van de gelegenheid gebruik om de zakken haar op te pikken. De vereniging heeft overigens een studie opgezet om de CO2-uitstoot tijdens de trajecten in België te beperken.

De massa haren die wordt ingezameld zal niet alleen dienen om koolwaterstofverontreiniging te bestrijden; ook andere toepassingen worden bestudeerd. Haar wordt soms ook gebruikt als zalf voor een verbrande huid, of in textiel, omwille van de afstotende eigenschappen. De waaier aan mogelijkheden in enorm. De afgeknipte haren zijn terug, with a vengeance!