“Méér vrouwelijke nieuwkomers leiden naar vrijwilligerswerk”

Nieuwkomers in ons land hebben behoefte aan activiteiten die hen vertrouwd maken met hun nieuwe omgeving. En dan komt – misschien verrassend – vrijwilligerswerk in beeld. Alleen: voor vrouwen met een migratieachtergrond is het aanbod vaak minder toegankelijk. Refu Interim besteedt daarom veel aandacht aan vrijwilligerswerk op maat van vrouwelijke nieuwkomers – en mag daartoe rekenen op een projectsubsidie via de Koning Boudewijnstichting.

Vrijwilligerswerk: essentieel

Vrijwilligers vinden die ook willen blijven, het is geen sinecure. Vooral jongeren zie je niet vaak meer elke woensdag koffie maken in de bar van de wereldwinkel. Toch is vrijwilligerswerk essentieel voor sectoren als cultuur, zorg en onderwijs. Refu Interim vult twee noden in: nieuwkomers via vrijwilligerswerk een springplank bieden – én organisaties nieuwe helpende handen bezorgen. “Bovendien willen we meer vrouwen aan vrijwilligerswerk helpen”, stelt Farah Laporte, algemeen coördinator van Refu Interim. “Voor hen zijn de drempels nog hoger. Ten eerste zijn er gewoon meer mannen die migreren en asiel aanvragen. Vrouwelijke nieuwkomers hebben ook andere vragen op werk- en privévlak.”

Refu Interim helpt nieuwkomers aan vrijwilligerswerk

Refu Interim, erkend als sociaal-cultureel volwassenenwerk, startte in 2016 vanuit Cirq - bekend van Bataclan op de Gentse Feesten. “We zijn toen heel lokaal begonnen in de slipstream van de asielcrisis met vooral Afghaanse en Syrische vluchtelingen”, legt Farah Laporte uit. “Intussen hebben we 18 medewerkers in verschillende afdelingen over heel Vlaanderen. Veel nieuwkomers van toen zijn nu erkende vluchtelingen. Oekraïne zorgt in 2022 voor een nieuwe grote groep nieuwkomers – geen asielzoekers – die ook wel vrijwilligerswerk willen doen. Over alle steden heen hebben we een 1500-tal actieve vrijwilligers, op een totaal van 2700 inschrijvingen: de mensen die gestopt of zelfs nooit begonnen zijn.”

Cultuur, zorg en onderwijs

Sommige vrijwilligers van het eerste uur komen nog steeds, al is het enkel om tijdens de Gentse Feesten pintjes te tappen. “Anderen zien vrijwilligerswerk als aanvulling op een opleiding of als Nederlands taalbad”, zegt Farah Laporte. “Anderen komen niet meer, of enkel nog om anderen te begeleiden. En sommigen zijn collega’s bij Refu geworden. In Gent zijn we door ons DNA wat oververtegenwoordigd in de cultuursector, maar onze vrijwilligers – van 16 tot in de 60 jaar – gaan ook aan de slag in de zorg en scholen. Elders is er juist meer aanbod in zorg en minder in cultuur. Het aanbod in de verschillende steden hangt vaak ook af van persoonlijke factoren. Voor een goed evenwicht proberen we in elke afdeling één nieuwkomer en één Nederlandstalige medewerker het aanbod te laten uitwerken.”

Allereerst: even iets anders

Vrijwilligerswerk ziet Farah als een ticket naar een snellere inburgering, meer sociale contacten en zélfs een betere jobkeuze. “Het biedt je een doel: je kan af en toe het opvangcentrum verlaten en je hoofd leegmaken – en dat is hard nodig. Maar ook wie al een huis vond en op zoek is naar een job, heeft een sociaal netwerk nodig, wil Nederlands oefenen of moet zich professioneel heroriënteren. Daarbij kan vrijwilligerservaring een opstapje zijn.”

Daarna: oriënteren en opleiden

Tot de helft van de vrijwilligers van Refu is hoogopgeleid. “Vaak met een diploma dat hier niet erkend wordt. Via Refu kan je toch iéts doen met die professionele achtergrond. Dat vergroot je kans op een sollicitatiegesprek. Voor een succesvolle match oriënteren we nieuwelingen eerst door hen te laten proeven van verschillende soorten vrijwilligerswerk. Daarna kunnen we een opleiding organiseren, of een improvisatieworkshop die zorgt dat je durft te leren spreken in het openbaar. Zo kan je publiekswerk doen of steward worden. Eigenlijk gaat het pas daarna echt richting vrijwilligerswerk. Maar soms kan iemand gewoon meteen aan de slag.”

Géén gratis werkvolk, dank u

Belangrijk: Refu Interim is géén interimkantoor voor vrijwilligers en het is niet de bedoeling dat vrijwilligers gratis je gang komen schilderen. “We zijn geen klusjesdienst”, schudt Laporte het hoofd. “De positieve vibe van het vrijwilligerswerk staat voorop. Het gaat over engagement, motivatie, fun en samenzijn. Onze boodschap aan bedrijven en organisaties is wél dat je mensen een kans moet geven. We bieden ook één op één coaching door HR vrijwilligers die nieuwkomers de ongeschreven regels van de arbeidsmarkt bijbrengen, een project van Fedasil dat nu afloopt en dat we graag zien blijven in de jaarwerking. Toch is de finaliteit van Refu Interim niet ‘een job’.

Toegang voor vrouwen: inclusiever

Met de KBS-projectsubsidie kan één medewerker een jaar aan de slag om het aanbod van Refu nog beter af te stemmen op vrouwen. Zeker met kleine kinderen vallen ze nog te vaak uit de boot. “We willen ook onze regionale werkingen gelijk trekken en overal even inclusief maken voor vrouwen. Nieuwe vrijwilligersplekken zoeken. Gerichtere initiatieven om vrouwen beter te informeren. We hebben een Iraanse medewerkster die zelf begon als vrijwilliger en nu dit project opneemt. Refu Interim zet nu al 40% vrouwen op weg zet naar vrijwilligerswerk en van die 40% gaat 60% effectief aan de slag. Wij gaan nu uitzoeken waarom die mensen afvallen. Onze projectmedewerkster gaat dat nu ook doen voor alle andere steden waar Refu werkt, om onze héle werking inclusiever maken. Door nieuwe vrijwilligersplekken en gerichtere initiatieven voor vrouwen.”

Erkenning door lokale overheden

Refu Interim wordt nog belangrijker, want vanaf 1 januari omvat het inburgeringstraject voor nieuwkomers ook ‘actief participeren aan de samenleving. “Dat kan via vrijwilligerswerk, een buddytraject, een taalstage, inschrijven in een sportclub … Nieuwkomers moeten zelf het initiatief nemen om die 40 uur te presteren, maar vaak hebben ze geen idéé hoe ze dat moeten aanpakken. Lokale besturen die het aanbod moeten ontsluiten, kijken nu naar Refu als tussenschakel. Het middenveld en cultuur toegankelijker maken, zéker voor vrouwelijke nieuwkomers, zie ik des te meer als een belangrijke opdracht. Het allermoeilijkste blijkt telkens weer: contact leggen met Belgen.”