Meer dan een dak boven je hoofd

Organisaties bundelen krachten om erkende vluchtelingen woning te bieden

De vluchtelingencrisis is uit de mediaschijnwerpers gegleden, maar de zoektocht naar een woning is er voor erkende vluchtelingen niet makkelijker op geworden. In het verlengde van het actieplan ‘onthaal en integratie’ zette de Stichting een nieuwe actie op om oplossingen te stimuleren voor de huisvesting van deze doelgroep, naast de huisvestingsinitiatieven in haar programma Armoede. Met de oproep Auton’Home financiert ze initiatieven die precies dat doen. Zoals de Woongenoten in Boechout.

“Ik ga door tot honderd. Als ik er dan nog geen gevonden heb, stop ik ermee.” Het zijn de woorden van een vrijwilliger van Gastvrij Boechout, een groep opgericht tijdens de vluchtelingencrisis van 2015, die vluchtelingen begeleidde bij de zoektocht naar een woonst. “Bij honderd is hij gestopt”, zegt Bob Docx van Gastvrij Boechout en de Woongenoten.

De woonmarkt is weinig toegankelijk voor kwetsbare gezinnen, ongeacht hun afkomst. Voor erkende vluchtelingen en subsidiair beschermden komt hier nog een extra druk bij: eens ze hun statuut krijgen, hebben ze twee tot maximaal vier maanden de tijd om huisvesting te vinden. Dit terwijl ze de taal niet kennen, maar ook niet over de nodige instrumenten, netwerken, middelen, … beschikken om een woning te zoeken. Bovendien worden ze geconfronteerd met discriminatie. Er zijn bovendien te weinig kwaliteitsvolle, betaalbare huurwoningen voor mensen met een beperkt inkomen en te weinig woningen voor grote gezinnen. Vluchtelingen belanden daardoor vaak in het informele circuit, in slechte en ongezonde huurwoningen.

Grondrecht

Bij Bob Docx groeide daarom het idee om aan de aanbodzijde te sleutelen, zodat vluchtelingen makkelijker een goede woning kunnen huren. “Wonen is een recht dat verankerd is in de grondwet.” Een woning is meer dan een dak boven het hoofd. “Het is een startpunt om je duurzaam te kunnen lanceren in de samenleving en in te burgeren.” Met een compagnon probeerde hij een eigen wooncoöperatie, De Woongenoten, uit de grond te stampen die woningen zou aankopen en verhuren. Dat bleek lastiger te zijn dan gedacht. “En waarom iets overdoen wat al bestaat en wat goed werkt?” Ze stapten naar Wooncoop, een wooncoöperatie in Gent, om samen een formule uit te werken.

De Woongenoten mobiliseert zijn achterban om het geld te investeren om de woningen aan te kopen; deze aandeelhouders krijgen een aparte plek in het vennotenregister van Wooncoop. “Voor het eerste huis vonden we dubbel zoveel mensen bereid om te investeren dan we nodig hadden. Daarnaast zoeken wij woningen die geschikt zijn om aan te kopen en nadien te verhuren aan erkende vluchtelingen.”

Oplossingen

Wooncoop van haar kant neemt de administratie op zich: contracten, contacten met de bank, verhuur, algemene vergadering. “Voor Wooncoop groen licht geeft, moet een dossier waterdicht zijn. Bovendien hebben onze aandeelhouders via de algemene vergadering zicht op wat met hun centen gebeurt. Deze formule geeft alle betrokkenen – huurders, Woongenoten, Wooncoop – veiligheid en zekerheid, ook op de langere termijn.”

Het zijn initiatieven als deze die de Koning Boudewijnstichting wilde aanmoedigen met haar oproep Auton’Home, die woonoplossingen wil creëren voor erkende vluchtelingen, bijvoorbeeld via glijdende huurovereenkomsten, tijdelijke bezetting, co-housing, transitwoningen. Twaalf projecten, waaronder de Woongenoten, kregen afgelopen zomer tot 25.000 euro. De Woongenoten gebruikt dat potje om bijkomende kosten zoals voor het opknappen van de woning te betalen en zo de huurprijs te drukken.

Zinab

De coronacrisis verstoorde in het afgelopen jaar de zoektocht van De Woongenoten naar nieuwe woningen. Eind 2019 kon de Syrische Zinab wel al met haar kinderen intrekken in een woning in Boechout die de Woongenoten samen met Wooncoop aankocht. Het was voor Zinab de vierde woning in vrij korte tijd. Ze ervaarde daarbij discriminatie. “Een huis vinden in België is erg moeilijk”, zegt ze. “Het maakt ons zo verdrietig, mijn kinderen en ik. Ik heb mijn voeten kapotgelopen om iets te vinden.”

Om Zinab en andere kandidaat-huurders te vinden, werkt de Woongenoten samen met het sociaal verhuurkantoor en met de vzw Mondiale Werken Regio Lier, een organisatie die onder meer kwetsbare doelgroepen, onder wie vluchtelingen, begeleidt bij het vinden van een woning, een opleiding of een baan. De lijst van vluchtelingen op zoek naar een woning is lang, Woonhulp, de betrokken dienst van Mondiale Werken Regio Lier, wikt en weegt de kandidaten. Het houdt er onder andere rekening mee om hoeveel gezinsleden het gaat en hoe lang ze al op zoek zijn naar een woning.

Steeds op zoek

“We zijn heel snel in dit project van de Woongenoten gestapt”, zegt Tom Van de Vel van Mondiale Werken Regio Lier. “We zijn steeds op zoek naar extra huisvestingsmogelijkheden voor mensen die niet makkelijk een woning vinden.” Mondiale Werken Regio Lier huurt de woning van Wooncoop en verhuurt ze door aan Zinab. Daarnaast zijn ze bij problemen een aanspreekpunt voor de huurder, net als de Woongenoten dat zijn voor Wooncoop.

De Lierse organisatie heeft ook eigen woonprojecten die al steun kregen van de Stichting, waaronder een huisvestingsfonds om de huurwaarborg voor te schieten, of recent steun voor transitwoningen die ze voor kortere tijd verhuren en woningen bij acute nood. “We zien dat het door de coronacrisis veel moeilijker is geworden voor mensen om een beroep te doen op hun informele netwerk om een tijdje bij vrienden te wonen.” Voor Zinab is ook het huis in Boechout een tussenstation. Het is nog niet hun droomhuis. Ze hoopt op termijn een woning met een tuin te vinden. “Een tuin. En rust.” Maar het is een dak boven het hoofd.