Kaizen biedt co-housing en begeleiding aan jongvolwassenen in het Mechelse

Kaizen is een afdeling van Jeugddorp, een jeugdzorgvoorziening in de Mechelse regio. Hun doelgroep zijn jongvolwassenen tussen 16 en 25, die om verschillende redenen geen vaste verblijfplaats hebben en zich bevinden in een situatie van dak- of thuisloosheid, én een motivatie hebben om begeleid te worden. Dat doet Kaizen verspreid over 7 huizen in Bonheiden, Willebroek, Puurs en Mechelen, waar 45 à 50 jongeren voltijds co-housen en begeleid worden. Kaizen helpt deze jongeren om positieve ervaringen op te doen en opnieuw vertrouwen te krijgen in het samenleven en in de ander. Coördinator Laurens Troch geeft meer tekst en uitleg.

Laurens Troch: “Binnen Jeugddorp is Kaizen de enige tak die gedeeltelijk gesubsidieerd wordt door het Vlaams agentschap Opgroeien. We zijn een vrij grote afdeling die, vanuit een nood van jongvolwassenen die geen huisvesting en passende hulpverlening meer vonden, 10 jaar geleden is gestart. Omdat we huisvesting aanbieden komen allerlei instanties bij ons aankloppen: gemeenten en OCMW’s, scholen, diensten van het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH), organisaties voor mensen met psychologische kwetsbaarheden of verslavingsproblemen, en meestal een combinatie van dat alles.“

Twee jaar geleden kreeg Kaizen steun van het IKEA Fonds, beheerd door de Koning Boudewijnstichting voor twee van hun huizen in Puurs en Mechelen. Deze middelen werden vooral gebruikt voor kleine onderhoudswerken, het bemeubelen en de ondersteuning van het huis en de bewoners.De start van ons Mechels huis zou zonder de steun van het IKEA Fonds bijzonder moeilijk zijn geweest.

Laurens Troch: “We hebben kleine aanpassingen kunnen doen, die evident lijken, maar als je in diepe moeilijkheden zit, wordt alles problematisch. Je gaat dan niet per se een praktisch probleem aanpakken of gezond eten kopen, je wil vooral overleven en als het even kan op een leuke manier. En ja, onze jongeren zullen dan eerder fast food bestellen, of sigaretten of een lekkere drank kopen. Of ze geven hun geld uit aan een goede gsm of chique kleren, want zo kunnen ze camoufleren dat het niet goed met hen gaat.

Daarnaast hebben we ook steun ontvangen vanuit de Koning Boudewijnstichting om de stijgende energiefacturen aan te pakken. We volgen onze jongeren ook op nadat ze vertrokken zijn naar een eigen nieuwe woning. In hun situatie krijgen ze soms wel wat sociale voordelen toegekend, maar dat geld staat niet meteen op hun bankrekening. De ondersteuning helpt hen om die periode te overbruggen.”

“ ‘Kaizen’ is Japans, en ‘kai’ betekent ‘verandering’ en ‘zen’ ‘naar beter’. Het staat dus voor het zetten van kleine positieve stappen naar een einddoel”

De aanpak in Kaizen is niet ultra methodisch, maar ze gebruiken wel een bepaalde methodiek om van start te gaan. Die hebben ze ontwikkeld met een aantal ex-bewoners, collega’s en de Antwerpse AP Hogeschool. Zo brengen ze alle domeinen in kaart die belangrijk zijn als je alleen gaat wonen. Het gaat o.a. over hygiëne, geldbeheer, voeding, psychische gezondheid en zinvolle dagbesteding. Met daaraan gekoppeld: waar sta je nu en waar wil je staan over één jaar? Het woord ‘Kaizen’ is Japans, en ‘kai’ betekent ‘verandering’ en ‘zen’ ‘naar beter’. Het staat dus voor het zetten van kleine positieve stappen naar een einddoel.

Laurens Troch: “We zijn veel op pad met onze jongeren: voor afspraken bij de sociale huisvesting, een psychiater of psycholoog en het OCMW. Of we bereiden hen voor op een sollicitatiegesprek en zoeken samen naar vrijwilligerswerk als vast werk nog te complex is. Zo bekijken we alle mogelijkheden om verbinding te maken met hen en hun netwerk, en brengen we in kaart wie er nog wel voor hen is of ooit geweest is, en aan wie ze een goede herinnering bewaren.

Daarnaast werken we altijd met drie stagiairs, die naast de individuele begeleiding ook groepsactiviteiten aanbieden: samen kajakken, een fietstocht of wandeling maken, naar de fitness gaan, gemeenschappelijk voorbereiden hoe je het best solliciteert of een avond met een ervaringsdeskundige die over drugs spreekt. En ook: wat kan er helpen om zich beter te doen voelen? De essentie is om een relatie op te bouwen, waardoor ze weer vertrouwen krijgen in zichzelf en in de maakbaarheid van hun toekomst. Soms duurt hun verblijf hier maar een paar maanden, maar er zijn ook jongeren die hier twee à tweeënhalf jaar verblijven.”

Laurens vertelt over een bericht dat hij daarnet via Messenger kreeg van een jongere die was gaan solliciteren bij Colruyt. Hij mocht op 1 september beginnen. Het gaat om een jongen die twee jaar bij Kaizen heeft verbleven, met veel pieken en dalen qua drugsgebruik. Een moeilijk parcours, maar nu zien ze dat er iets hoopvols gebeurt.

Laurens Troch: “Het zal nog steeds met vallen en opstaan zijn, maar zo’n job is wel een doorbraak: het toont aan dat hij op de afspraak was, het zelfvertrouwen had en het vertrouwen van die mensen heeft gewonnen. Nu komt de volgende stap, maar

het belangrijkste aan ons werk is onze jongeren helpen hopen en geloven dat het kan. Dat blijven we doen, ook als ze al tien keer gevallen zijn. We werken heel aanklampend: langdurig als het moet, maar zo kort als mogelijk. Als we merken dat ze weer op de rails staan, proberen we los te laten.”

Kaizen valt grotendeels buiten het gesubsidieerde kader. Vorig jaar hebben ze van de provincie Antwerpen wel een subsidie gekregen. Maar die steun is weinig structureel. Volgens Troch zijn er een aantal nieuwe Europese financieringsmogelijkheden, maar die bereiken niet altijd de meest kwetsbaren. De projecten focussen meestal op het optrekken van de tewerkstellingsgraad. Er wordt vooral ingezet op mensen die al een zekere basis hebben.

“De tellingen van dak- en thuisloosheid tonen aan dat er heel veel jongvolwassenen uit de boot vallen. En ik denk dat het nog een enorme onderschatting is van de realiteit.”

Laurens Troch: “Voor wie op alle vlakken uitvalt, gebeurt er te weinig. De tellingen van dak- en thuisloosheid tonen aan dat er heel veel jongvolwassenen uit de boot vallen. En ik denk dat het nog een enorme onderschatting is van de realiteit als ik zie wie er bij ons in huis zit. Wij krijgen per jaar 200 à 300 aanvragen voor begeleiding en een onderkomen. Dat is waanzin.

Het is heel moeilijk om iemand te begeleiden en iets op te bouwen als er geen vaste verblijfplaats is. De overheid zou zwaar moeten investeren in meer huizen en het housing first principe hanteren om dak- en thuisloosheid structureel aan te pakken. Met het idee: eerst een woning en vandaaruit werken aan wat er allemaal nodig is. Housing first is een oplossing die in het buitenland - kijk maar naar Finland - al bewezen heeft te werken.

Als er op een grotere schaal en structureel wordt nagedacht over dit probleem, zal je bovendien merken dat de maatschappelijke kost voor deze doelgroep veel lager wordt. Iemand die een stabiele en gezellige eigen plek heeft, komt veel minder terecht in het ziekenhuis en in de psychiatrie. We zullen alles blijven proberen om op dat vlak iets te doen bewegen.”