School gaat ook digitaal voor dove en slechthorende kinderen

Smartphones en laptops met camera en allerhande digitale tools bieden veel mogelijkheden aan dove en slechthorende leerlingen. Het team van de basisschool van vzw KIDS uit Hasselt was daar al lang van overtuigd en wil hun kinderen daar van jongs af aan mee leren werken. Door de lockdown in maart werd die digitalisering nog versneld. De middelen van het innovatieplatform Veranderwijs.nu, beheerd door de Koning Boudewijnstichting, zijn een duwtje in de rug om hun plannen uit te bouwen.

“In onze voorziening en ook in de basisschool staan het functionele leren en streven naar zelfregie centraal. Zelfs bij kleuters, welke beperking ze ook hebben, stimuleren we zelfstandigheid”, zegt Erik Conings, kwaliteitscoördinator van vzw KIDS. Al wat digitaal is, kan daarbij ondersteunen, zo blijkt uit contacten met dove volwassenen. Dus wil KIDS kinderen daar al vroeg mee vertrouwd maken. Bovendien ondersteunen digitale leermiddelen in belangrijke mate het leerproces.

Ilse Willekens, gebarenjuf, geeft een voorbeeld: “Vaak geven we instructies voor wiskundehuiswerk op papier. Maar dove en slechthorende kinderen hebben het soms moeilijker met begrijpend lezen. In de klas kunnen we een wiskundevraagstuk op een andere manier uitleggen. Als we daar een filmpje van hebben, helpt dat een kind bij het huiswerk. En de ouders kunnen meekijken, leren bij over Vlaamse gebarentaal en zien dat hun kind meer begrijpt dan ze soms denken. Dat is voor het kind belangrijk.”

Voorlezen in Vlaamse gebarentaal

Overtuigd van het nut van digitaal materiaal, zette de school al enkele initiatieven op poten. Op de schoolblog staan filmpjes van een selectie van gebaren die op school gebruikt worden. En de juffen lezen er voor in Vlaamse gebarentaal. “Niet alle ouders kunnen dat zelf”, vertelt Ilse Willekens. “Zo helpen we hen daar een beetje bij. Voorlezen en luisteren naar verhalen vinden we erg belangrijk. Het is wel wat behelpen, met die filmpjes”, lacht ze. “Ik neem een boek op schoot of het staat op een staander naast mij. Je kan dat professioneler aanpakken, maar dat vraagt veel knippen en plakken. Die tijd gebruiken we liever om meer filmpjes te maken.”

Corona als hefboom

En plots is het 13 maart en wordt een lockdown afgekondigd. De scholen gaan dicht. Net als overal is het ook in deze basisschool alle hens aan dek om in een mum van tijd over te schakelen naar afstandsonderwijs, digitaal leren en preteaching.

Als je met dove en slechthorende kinderen werkt, bots je op dezelfde problemen als andere scholen. Niet alle leerlingen hebben vlot toegang tot een laptop of smartphone, of tot een stabiele internetverbinding. Bij vzw KIDS geven de leerkrachten les via videochat, maar video hapert sneller dan enkel geluid. Gelukkig zijn de leerkrachten inventief. Op Flipgrid worden korte filmpjes gedeeld die de leerlingen kunnen bekijken op een moment dat ze online kunnen.

Het nieuwe normaal, KIDS digitaal!

“De lockdown bracht alles in een stroomversnelling”, zegt Ilse. “We wilden al die inspanningen niet verloren laten gaan en onze inzichten over digitaal leren verankeren in onze gewone werking.” Het hele doven- en slechthorenden-team ging aan de slag en verzamelde alle mogelijke noden, problemen en oplossingen in een gezamenlijk document. Het project “Het nieuwe normaal, KIDS digitaal!” was geboren.

Onder die noemer wil KIDS een digitaal platform bouwen waar allerlei materiaal een plaats krijgt. Dat kunnen de leerkrachten gebruiken tijdens de lessen, en de kinderen om op andere momenten, zoals thuis of in de leefgroep, te leren. Zeker dat laatste is nuttig: toegankelijke en geschikte leermiddelen leiden tot een betere transfer van de leerstof en versterken het leren.

Kiezen is verliezen

Aan ideeën geen gebrek. “Het moeilijkste nu is kiezen waar we mee starten”, legt Ilse uit. Zelf wil ze graag werk maken van het digitaliseren van de infosessies. “We organiseren die voor ouders, maar ook andere betrokkenen, zoals een zelfstandige logopediste, zijn vragende partij. Eigenlijk willen we een veel ruimer publiek betrekken: de rest van de familie, de buren, noem maar op. Als we dat digitaal doen, kunnen we veel visueler werken en de sessie vlotter toegankelijk maken, bijvoorbeeld voor anderstalige gezinnen. Het gaat dan over heel eenvoudige tips, zoals ‘pas beginnen met spreken tegen een doof iemand als die naar je kijkt’.”

En natuurlijk willen de leerkrachten ook didactisch materiaal digitaal beschikbaar maken. Tijdens de lockdown monteerden ze al een tolk Vlaamse Gebarentaal op educatieve filmpjes. “Bij het lesgeven passen we onze instructietaal voortdurend aan aan de leerlingen en het doel van dat moment”, verduidelijkt Ilse. “We schakelen steeds tussen gesproken Nederlands, Vlaamse Gebarentaal of een combinatie van beide.”

Maar niet alles wat bestaat, is bruikbaar. De manier waarop aan horende kinderen bijvoorbeeld spellingsregels uitgelegd worden, is heel auditief en werkt niet. “Dove en slechthorende kinderen leren spellen via een systeem met streepjes en kleuren. Daar vind je geen filmpjes over dus die maken we zelf. We gaan zeker onze eigen didactiek digitaliseren.”

Aan de slag!

De ambitie van de basisschool en ruimer de vzw KIDS (ook een zorgvoorziening) overstijgt het huidige project. “Dit soort digitaal materiaal is een belangrijk hulpmiddel omdat het met ‘derden’ gedeeld kan worden”, verduidelijkt Erik Conings. “We willen onze dove en slechthorende leerlingen alles in handen geven om te participeren aan de maatschappij en meer zelfredzaam te worden, en reiken tegelijk aan hun omgeving handvaten aan om met doven om te gaan. Ons motto is niet voor niks “Haal het beste uit jezelf!” Met de middelen van Veranderwijs zetten we de eerste stappen richting het verwezenlijken van ons digitaal platform.”