Universitaire leerstoelen voor hulp aan jongeren in transitie

De meeste geestelijke gezondheidsproblemen worden zichtbaar tussen 16 en 24 jaar. De toegang tot psychiatrische zorg is op die leeftijd echter verre van optimaal. De leerstoel ‘Transitiepsychiatrie in een wereld in transitie’ is ontstaan uit deze paradox.

Transitiepsychiatrie – de zorg voor late adolescenten en jongvolwassenen met psychische problemen – is nog weinig bekend. Deze jongeren voelen zich niet thuis in het bestaande psychiatrische aanbod. “De overgang van kinder- en jeugdpsychiatrie naar de volwassenenpsychiatrie is een probleem voor jongeren tussen 16 en 24 jaar, die laveren tussen de beide systemen”, zegt Simone Marchini, kinder- en jeugdpsychiater en doctorandus aan de Université Libre de Bruxelles.

Marchini is onderzoeker voor de leerstoel ‘Transitiepsychiatrie in een wereld in transitie’, opgericht onder leiding van Véronique Delvenne, hoofd van de afdeling kinder- en jeugdpsychiatrie van het Universitair Kinderziekenhuis Koningin Fabiola (HUDERF), in samenwerking met het Universitair Ziekenhuis Brugman, het Erasmusziekenhuis en het Departement Geestelijke Gezondheidszorg van de ULB. In Vlaanderen is er bij de KU Leuven een leerstoel opgericht voor dezelfde doelgroep (zie hiernaast). Beide projecten kregen samen 1,2 miljoen euro, voor de periode 2019-2023, via het Fonds Julie Renson, het Koningin Fabiolafonds en de Koning Boudewijnstichting.

‘Piek’ in psychische problemen

De Franstalige leerstoel richt zich in de eerste plaats op onderzoek, te beginnen met het ontstaan van psychopathologieën zoals bipolaire stoornis, schizofrenie, angststoornissen en eetstoornissen. Wanneer duiken deze stoornissen op? Wat merkt de omgeving ervan? “De piek in het ontstaan van psychische stoornissen ligt tussen 15 en 20 jaar”, zegt Simone Marchini. “Dit is een cruciale periode voor diagnose en vroegtijdige behandeling.”

Maar net dan is de toegang tot de geestelijke gezondheidszorg niet vanzelfsprekend. Die drempels zijn deels een gevolg van de manier waarop deze diensten georganiseerd zijn, zegt Marchini, met een kunstmatige ‘grens’ van 18 jaar. “Jongvolwassenen verlaten echter later het nest. Ze zijn vaak nog afhankelijk van hun ouders of toch gedeeltelijk. Hun problematiek is dus niet te vergelijken met die van een volwassene”, zegt Marchini.

Een tweede aandachtspunt is het zorgaanbod. De onderzoekers hebben gekeken naar de meest geschikte voorzieningen voor deze jongeren. “Het doel is dat klinische teams hun diensten aanpassen aan de nieuwe modellen van vroegtijdige interventie, geïnspireerd door de wetenschappelijke literatuur”, zegt Marchini.

De onderzoekers zullen de wetenschappelijke kennis die ze vergaren verspreiden onder zorgverleners en hulpverleners via colloquia, seminaries en een speciaal Universitair Certificaat. Ze worden dan toegepast in de psychiatrische afdelingen van ziekenhuizen en in de zorgnetwerken voor geestelijke gezondheid. BRU-STARS, het netwerk voor geestelijke gezondheidszorg voor kinderen en jongeren in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, heeft bijvoorbeeld een team opgericht voor jongeren van 16 tot 23 jaar.

Tot slot streven de onderzoeksteams ernaar om zoveel mogelijk mensen te bereiken en kennis te verspreiden. Via een YouTube-kanaal wordt informatie over geestelijke gezondheid verspreid en kunnen jongeren een eerste zelfevaluatie doen aan de hand van symptomen. Ze willen zorg op die manier zo toegankelijk mogelijk maken.