Troostplek verbindt buurtbewoners in zorgzame buurt Ledeberg

Verlies en verdriet. Vroeg of laat worden we er allemaal mee geconfronteerd, en toch blijft de drempel hoog om erover te praten; is het haast taboe. In de Gentse wijk Ledeberg geven ze net daarom rond dit thema hun Zorgzame Buurt-project vorm.

Het parkje De Vijvers is een oase in het diverse maar – zeker op een druilerige woensdag – nogal betongrijze Ledeberg. “Een populair parkje, ook al omdat er nauwelijks ander groen is in deze wijk”, vertelt Mia Trappeniers. De wijk evolueert de jongste jaren ten goede, maar heeft nog steeds een groot aandeel kwetsbare bewoners.

Hier hebben we afspraak met Mia, coördinator van het project Zorgzame Buurt Ledeberg, en Fatima Diouani, die als coach in het kader van Zorgzame Buurten buurtprojecten begeleidt. Het parkje heeft immers een bijkomende rol gekregen als troostplek.

Ledebergenaar en kunstenaar Kurt Vandendriessche bedacht enkele ingrepen die veel symboliek in zich dragen. Begeleide wandelingen langs deze kunstwerken, die uitnodigen tot nieuwe rituelen en gesprekken op gang brengen, vormen de kern van het buurtproject dat mensen wil verbinden via het thema van verlies en rouw.

“Vaak wordt hier gestart, bij de gong”, toont Mia. “Wie wil, klopt met een stok op de gong en spreekt de naam uit van degene aan wie hij of zij tijdens de wandeling denkt.” De trekkers zijn het lokaal dienstencentrum De Knoop, het woonzorgcentrum (wzc) De Vijvers en het wijkgezondheidscentrum (wgc) Botermarkt. ‘De psychologe van het wzc of de gezondheidspromotor van het wgc begeleiden de meeste wandelingen, maar intussen hebben we ook al twee vrijwilligers uit de buurt opgeleid.’

Deelnemers worden uitgenodigd om een wens op te schrijven zittend in de vuurkring, een kleine symbolische handeling te maken, stil te luisteren naar een fijn klokje dat luidt in de wind… Je verhaal delen kan ook, maar moet niet. Vaak werkt het al helend om naar het verhaal of inzicht van anderen te luisteren.

“Maandelijks organiseren we een wandeling”, vertelt Mia voort, “waarvoor we flyeren in heel de buurt, via apotheken, buurtkrant enzovoort. Er komt altijd volk op af, vaak zeer divers, sommigen komen herhaaldelijk. Een keertje komen meewandelen blijkt erg laagdrempelig te zijn. Daarnaast zijn er groepen die een eigen wandeling maken, zoals bijvoorbeeld een leerkracht met haar klas, waarvan twee klasgenoten overleden waren. Of zoals de huisartsen uit de wijk, begeleid door de psychologe.”

Heeft iemand nood aan verdere gesprekken, dan kan dat bijvoorbeeld met de eerstelijnspsychologe van het lokaal dienstencentrum of woonzorgcentrum . “Je kan niet iets losmaken en de persoon vervolgens aan zijn lot overlaten.”

Verlies, verdriet, rouw… omdat een dierbare is overleden, omdat je gezondheid je mogelijkheden beperkt, omdat je je land hebt moeten verlaten… het is niet het meest voor de hand liggende thema. “Uit gesprekken wisten we dat de nood hoog was”, vertelt Fatima. “Neen, het is geen makkelijk thema, maar we hebben niet het gevoel dat we aan iets onbereikbaars zijn begonnen. Het is frappant hoe snel mensen met hun verhaal naar buiten komen in de beschermde omgeving van een lotgenotengroep.” Zulke groepen maken ook deel uit van het project. In het komende jaar volgen o.a. nog opgenomen verliesverhalen, waarvoor een divers groepje buurtbewoners momenteel workshops volgt.

Meerwaarde van een Zorgzame Buurt?

Als er al veel aanbod van welzijns- en zorgorganisaties was in de wijk, wat is dan de meerwaarde van Zorgzame Buurten? “Er was al langer samenwerking maar een project als dit, met een concreet thema brengt dit intenser op gang tussen een heleboel partners die mekaar niet altijd vanzelf vinden.” Een mooi voorbeeld is de vzw Jong, die anders nooit de samenwerking zou opzoeken met pakweg het woonzorgcentrum, en die nu een concert organiseert op de troostplek. Behalve vzw Jong sloten ook Ferm en het buurtwerk Stad Gent zich intussen aan bij de stuurgroep. Een hele rij andere partners is betrokken, veel buurtbewoners tonen zich bereidwillig om hun talenten (vb. onderhoud parkje, teksten aanreiken) in te zetten. Al geven de dames toe dat sommige groepen moeilijk te bereiken blijven, ‘maar we vinden sleutels’.

Met de projectmiddelen wordt de functie van Mia als coördinator deels bekostigd, naast middelen die worden ingezet om het thema verlies bespreekbaar te maken en de uitdagingen te realiseren. Behalve het geld is er de ondersteuning door een van de coaches. Fatima verduidelijkt haar rol: “Ik help out-of-the-box te denken, en ben een klankbord voor Mia. In de stuurgroep breng ik wat helikopterzicht en de ervaringen van elders binnen, stel ik kritische vragen, help terug te koppelen naar de doelstellingen…” “Je wijst ons op dingen waar we zelf niet aan dachten”, vult Mia aan.

Ondertussen zijn we bij ‘het tempeltje’ gekomen, vaak het eindpunt waar de deelnemers iets symbolisch achterlaten. “Voor de wandelingen ben ik er gerust in, maar ik hoop dat ook de samenwerking blijft bestaan na de projectperiode”, besluit Mia.