Verhaal Louka & Swala

Je voelt warmte als je het huis van Louka binnenstapt. Een dubbel welkom krijg je, van mens en dier. Louka van twintig en haar hond Swala, een zwarte labrador van bijna drie, wonen hier samen met Louka’s ouders, haar broer, nog een hond (Aragon, een Cavalier King Charles) en de Britse Korthaar-kat. De dieren springen speels tegen je op, de familieleden geven een diepe handdruk, lachen. Het is hier gezellig.

Louka werd geboren met een autismespectrumstoornis (ASS). Een deel van haar hersenen werkt niet meer. Ze ziet maar door één oog en heeft beperkt vertezicht. Baby-Louka kreeg een hersentumor waardoor enkele zenuwen moesten worden doorgeknipt, zoals die van het linkeroog.

Als slechtziend persoon met ASS was het voor Louka een grote uitdaging om alleen de straat op te gaan. Niet alleen het zicht, ook de prikkels stonden een ‘normaal’ functioneren in de weg. Een tijd geleden kwam ze in contact met Scale Dogs. ‘Autismegeleide honden’ bleken te bestaan. De poort naar meer onafhankelijk ging open.

“Eigenlijk hadden we al veel vroeger moeten aankloppen bij Scale Dogs,” steekt Louka van wal. “Je denkt dat zulke honden er enkel zijn voor mensen die volledig blind zijn. Ik besefte niet dat het ook voor mij kon.” Een kennis met ASS, had zo’n hond, en Louka raakte geïnteresseerd. Er kwamen fijne gesprekken met Scale Dogs en Louka mocht een dag spenderen met één van hun getrainde honden. Ze was direct verkocht en besloot in het proces te stappen om een hond voor haar noden te vinden.

Ze onderzochten Louka’s stapritme, zodat ze een hond konden koppelen, die haar tempo zou volgen. Louka had direct ook enkele voorwaarden; “Ik wou een rustige hond die niet veel blaft, wegens mijn autisme kan ik niet goed tegen het geluid.” Nog een voorwaarde: een niet te grote hond, zodat ze makkelijk samen op de bus konden. Louka studeert Spaans-Engels aan de Universiteit van Gent. Ze woont in Sint-Lievens-Houtem, dus die tocht duurt even.

In de zomer van 2021, net toen Louka en haar gezin op vakantie waren, kwam de bevestiging. Ze hadden een hond gevonden, waarvan ze dachten dat deze bij Louka zou passen. Een maand later kwam Swala een eerste keer op bezoek. Ze trok meteen naar Louka. Iets later begon een intense ‘stageperiode’ waarin met een begeleidster van Scale Dogs nog een heleboel geleerd moest worden. “Iedereen voelde zich goed; mijn familie, Swala, en de begeleidster. Voor mij was de mening van mijn ouders ook van een groot belang. Het is niet de bedoeling dat ze hier tien jaar met een hond zitten opgescheept die ze eigenlijk niet leuk vinden.”

Swala was vooral opgeleid voor het helpen van personen met een visuele beperking. Op straat obstakels ontwijken, wachten bij zebrapaden… geen probleem. Louka en Swala leerden samen met de begeleidster de vaste trajecten naar de universiteit, de bibliotheek, af te leggen. “Vooraan”, “Links” of “Rechts” zijn gemakkelijke opdrachten voor Swala. Ondertussen was Swala al blijven slapen, ze voelde zich meteen thuis. “Nu was het nog kijken wat ze kon aanleren om ook met mijn autismespectrumstoornis om te gaan”. Louka zegt bijvoorbeeld soms “schoot”. Swala komt dan rustig aangewandeld en legt haar hoofd op Louka’s dijen, dat sterkt haar. “Het gaat dan om wat ik nodig heb om te ontprikkelen.” Deze acties mag Louka zelf kiezen en aanleren.

In het begin had Louka nog twijfels. “Maar de begeleidster van Scale Dogs stelde me gerust. Het was eigenlijk ongelooflijk hoe snel Swala en ik elkaar gewoon raakten. Op een dag gingen we naar de universiteitsbibliotheek, en nadat we een keer de weg aan Swala hadden getoond, naar dát deel van de bib waar ik het meest moest zijn, kon ze het de volgende keer al helemaal zelf.” De begeleidster had nog zelden gezien dat een band zo snel werd opgebouwd. Zich ‘laten leiden’ was voor Louka in het begin wel wennen. Omdat ze een nog beperkt zicht heeft, begon ze soms zelf te leiden. “Ik moet dat nu aan Swala laten. Het is een oefening in loslaten.”

De intensieve stage van Swala zorgde voor vermoeidheid bij Louka. Op zo’n moment heeft ze vaker last van migraine. “Toen ik op een bepaald moment aan het uitrusten was in de zetel, kwam Swala bij me staan, als om te vragen wat er scheelde.” Swala voelt Louka aan. Louka’s angst in het donker, is ondertussen gemilderd. De aanwezigheid van Swala biedt veiligheid.

Toen het schooljaar startte, zat de stage van Swala erop. Ondertussen is ze al een deel van het gezin. “Het is wel duidelijk dat ze mijn hond is.” Swala en Louka zijn een team, de hond ‘werkt’ voor Louka. Om die reden is het belangrijk dat het eigenaarschap duidelijk is, maar ook dat Louka veel van haar vrije tijd met Swala spendeert: samen wandelen in het bos, spelen in de tuin. Wanneer Louka Swala helpt om haar harnas aan te trekken, weet de hond dat het tijd is om te werken. Dan is het niet de bedoeling dat ze door andere personen wordt geaaid. Ze zou worden afgeleid.

Op de bus, in de les of op restaurant, overal is Swala heel dicht in Louka’s buurt. Ze is stil en kan uren blijven liggen. Voor Louka is dit een zekerheid die haar sterkt. “Als ik overprikkeld raak, aai ik Swala. Het feit dat ze er is, is een heel grote bron van rust.” In de paasvakantie trok het gezin op citytrip naar Londen. Normaal gezien een heel prikkelende reis voor Louka. “Door Swala kreeg ik op geen enkel moment koppijn.”

Door de aanwezigheid van Swala, beseffen omstaanders nu beter dat Louka slechtziend is. Ze maken plaats voor haar, of staan op in de tram als ze geen plekje vindt. Louka heeft het gevoel dat ze meer kan dan vroeger. “Als ik nu ga wandelen en ik weet dat mijn ouders iets nodig hebben van de winkel, kan ik dat gewoon meenemen.” Louka kreeg meer zelfzekerheid. Waar ze snel panikeerde, kan ze nu makkelijk de rust bewaren. “Als ik vroeger mijn bus had gemist, was er paniek. Nu relativeer ik dat. Ik heb Swala.” Een interview met journalisten, was vroeger niet gelukt. Nu ziet Louka dat zitten.

Is Swala dan een vriend? “Ja, we zijn een echt team,” zegt Louka. Ze werken samen. Iemand met een fysieke beperking, kan ook meer als hij een aangepaste rolstoel heeft. Dankzij extra hulp, word je zelfstandiger.

Alles loopt vlot. Het team Louka-Swala zit goed voor de volgende jaren. Wanneer Swala wat ouder zal worden, na een jaar of acht, kan ze met ‘pensioen’. Op dat moment zullen ze op zoek gaan naar een volgende begeleidingshond. Swala kan hoe dan ook bij Louka blijven wonen. Niet als werker, enkel als gezelschap dan.